Die opvolg van “Bloedvreemd” deur Juliana Coetzer is die immergewilde boek “Die Kind se naam is Anneke”. Ek het die boek reeds meer as ‘n week terug klaar gelees en nog tot nou toe nie die moed bymekaargeskraap om ‘n lesersindruk te skryf nie. Wat skryf jy oor ‘n oop wond? Tydens die lees van “Bloedvreemd” het ek aanhoudend dankie gesê dat ek nie ‘n kind het nie. Ek wou nooit een gehad het nie en het daarin geslaag om daardie lokval te vermy. Tog het ek Anneke en haar gesin vreeslik bejammer in “Bloedvreemd”. Dit was met die lees van “Die Kind se naam is Anneke” dat die spreekwoordelike bal by my geval het. Jip the ball dropped.

Meer as enige ander persoon in die boek wat deur Anneke se siekte geraak is, was ek deurlopend die jammerste vir haar twee broers. Eers met “Die Kind se naam is Anneke” het dit tot my deurgedring. Op die ouderdom van nege het ek en twee van my broers en my suster deur ‘n soortgelyke ervaring gegaan. Ek is by verre die laatlam met die jongste broer naas my 11 jaar ouer en my suster 14 jaar ouer. Na ‘n aaklige ongeluk wat my oudste broer tegnies nie moes oorleef het nie, is ons telkemale ingelig hy is doodverklaar. Hy het egter bly veg. Hy leef steeds, maar die vraag wat die skrywer ‘n paar keer opper ten opsigte van watter lewe hy het, bly ‘n ope vraag.

Oornag moes ek grootword. Ek moes leer om vanaf die skool twee busse te neem tot in die stad, om my huiswerk op ‘n koue hospitaalvloer te doen, en om in ‘n stoel te slaap, want ons was selde by die huis. My ouers het hul bes probeer om alles bymekaar te hou, maar my broer het een na die ander hartaanval en beroerte gekry. Drie jaar in ‘n hospitaal en in daardie tyd het ek selde ‘n warm bord kos gehad. Ek moes oornag grootword en na myself omsien. Ek moes dit egter doen in die kamers en sale van ‘n hospitaal.

Een Vrydagmiddag hoor Pretoria ‘n verskriklike ontploffing. Die Pointensgebou, hoor ons, is gebombardeer. Die lugmag ontvang hul lone daar. My jongste broer is in die lugmag. Geen tikkiebox is beskikbaar sonder mense wat tien of meer diep staan en ongeduldige wag nie. Ons weet nie waar my jongste broer is nie, maar die sirenes begin loei. Daardie nag het ons almal, behalwe my ma (sy het by my oudste broer se sy gebly), rondgehardloop in HF Verwoerd. Ons het glas uit oë en oopwonde verwyder. Hier het ‘n arm van een van vier of vyf op die vloer geval opgetel en terug besorg aan die naaste waentjie terwyl ander mense met die koswaentjies nog en nog en nog mense ingebring het na die hospitaal. Ek het geen idee hoe laat die sirenes begin bedaar en vervaag het nie, maar ek onthou wel dit was die eerste keer in my lewe dat ek vir meer as 24 uur lank wakker was. Ons het bloed en ingewande opgevee, gesteriliseer wat ons kon, kos gemaak, pille gaan soek, ensovoorts. Ons het mense sien sterf. My broer was steeds in ‘n koma en my jongste broer het net voor vyf daardie Vrydag middag by die hospitaal ingery met ‘n motor vol beseerde mense. Hy het die ontploffing gemis, maar nie die nadraai nie! Weereens moes ek nog ouer word. Nog groter word oornag. My ouers het hul bes probeer en ek het verstaan, maar dit beteken nie ek het van die omstandighede gehou nie. Ek, hul laatlam, moes grootword binne ure en dan so elke nou en dan onthou hulle ek is nog daar en dan het hulle probeer om “die wet” neer te le.. Ek het nooit geweet of ek moes lag of huil nie. Ek moes die kind wees wat hulle sien voor hulle wanneer hulle tyd kon afstaan aan hul ander kinders, maar ek moes ‘n volwassene wees vir die res van die tyd. Dit maak vir ‘n bitter vreemde kinderjare ondervinding.

As kind het ek nie regtig my broer verkwalik nie, nie waarvan ek kan onthou nie, maar wel my ouers. Het hulle ‘n ander keuse gehad? Nee, maar ek ook nie. Later jare, nadat hy begin herstel het en die volle impak van sy kondisie begin wys het (woede buie, skree van pyn dag en nag, ensovoorts), kon ek nie die groter mens wees nie. Ek kon nie verstaan wat die doel hiervan was nie. Almal het altyd aan my ouers hul simpatie verklaar. Ons is so jammer jul gaan deur die trauma. En almal buite die kern gesin het vir my ouers vertel dat hulle sterk staan net uit genade. Dat hulle wel eendag die rede sal kan insien. Dat God hulle die situasie gegee het om ander se lewens te verbeter. Bog. God het niks hiermee te doen gehad nie. My broer se aandeel was reeds so dun en min. Dit was die man wat oor ‘n vierrigtingstop gejaag het wat die bal aan die rol geplaas het. Nie God nie. God is ‘n God van liefde, nie van loutering nie.

My ouers is lank reeds oorlede. En met die lees van die boeke wens ek ek kon ‘n laaste gesprek met hulle gehad het. Een waarin ek sou kon sê ek dink ek verstaan, maar hulle moet ook probeer verstaan. Niks in ‘n gesin gebeur buite die huishouding of slegs in die ouers se binne kamer alleen nie. Die hele storie het my glad nie verander in ‘n beter mens nie, ek is nie sterker as gevolg hiervan nie. Ek is harder. Ek huil glad nie. Nooit nie. Want as jy op nege ‘n volwassene moet wees in ‘n kind se lyf, is daar nie plek vir trane nie. Daar is nie plek vir ‘n eie ek nie. Nee, jy word deel van die gebeurtenis, maar op sy beste is jy slegs soos die Amerikaners daarna verwys, ‘n “bit player”.

Dus is my simpatie steeds by die seuns meer as by enige ander mense betrokke in die totaal sinnelose tragedie. Ek hoop julle het in jul eie lewens kon uitstyg bo die “bit player”-rol. Ek hoop ook dat die skrywer van die boeke nie die neem as kritiek nie. Nege jariges kritiseer soos kinders. Volwassenes soos nege jarige boelies. Ek is nie een van bogenoemde nie. Ek is net ‘n persoon wat altyd moes terugstaan. Ek moes self besluit om nie meer net ‘n bit player in my eie lewe te wees nie. En danksy die boeke kan ek dit met veel meer deernis does as wat ek kon voor die vertelling.